فلش MP3 تفسیر تسنیمشناسه کالا: 1399

این‌ها چند فایل صوتی ساده نیست، طولانی‌ترین کلاس تفسیر قرآن جهان اسلام است که 40 سال طول کشیده است.

آیت الله جوادی آملی تفسیر قرآن را از مهر 1359 آغاز کرد و در 29 فروردین 1399 با تفسیر سورۀ ناس آن را به اتمام رساند. حاصل 40 سال تفسیر استاد در قالب بیش از 4400 جلسه تقدیم عاشقان قرآن می‌شود.

استاد ضمن تفسیر آیات، هر سخنی که در مورد آن آیه، قابل طرح است، مطرح می‌کند. از ادب، معانی، اشتقاق، فقه، اصول، منطق، دین‌شناسی، علوم، کلام، تاریخ، عرفان، حدیث، قرائات مختلف آیه و حتی رسم الخط.

نکته کاربردی در سیر تفسیر آیت الله جوادی آملی آن است که ایشان در میان تفاسیری که به آن استناد می‌کند، بیش از همه به تفسیر المیزان اهمیت می دهد. بنا بر این شایسته است برای بهره گیری بیشتر، پیش از شنیدن هر جلسه، تفسیر المیزان را مرور کرده باشید.

مبسوط‌ترین شرح و تفسیر قرآن که در جهان اسلام، همتا و سابقه ندارد، متعلق به آیت‌الله جوادی آملی است. حضرت استاد، تفسیر قرآن را از مهر 1359 آغاز کرد و در 29 فروردین 1399 با تفسیر سورۀ ناس آن را به اتمام رساند. به این ترتیب، درس خارجِ تفسیر قرآن به بیان ایشان، چهل سال به طول انجامید.

عبدالله جوادی آملی 15 اردیبهشت 1312 شمسی در یک خانوادۀ روحانی در آمل به دنیا آمد. پس از پایان ششم ابتدایی، در سال 1325 وارد حوزه علمیه آمل شد. در آنجا ادبیات، شرح لمعه، قوانین، شرایع، امالی شیخ صدوق و سایر کتب سطح را از استادانی چون ابوالقاسم فرسیو، محمد غروی، عزیزالله طبرسی، آقا ضیاء آملی، احمد اعتمادی، ابوالقاسم رجایی، شعبان نوری و پدرش میرزا ابوالحسن واعظ جوادی آموخت. پس از آن مدت کوتاهی به حوزه علمیه مشهد رفت ولی در آنجا ماندگار نشد.

سال 1329 به تهران رفت و با راهنمایی آیت‌الله محمدتقی آملی، تحصیلات خود را در مدرسه مروی ادامه داد. در مدرسۀ مروی نزد اساتیدی چون ابوالحسن شعرانی، محی‌الدین الهی قمشه‌ای و محمدحسین فاضل تونی شاگردی کرد. رسائل و مکاسب را از اسماعیل جاپلقی، سید عباس فشارکی و محمدرضا محقق فرا گرفت و از دروس هیئت، طبیعیات، اشارات، بخش‌هایی از اسفار و شرح منظومه علامه شعرانی بهره برد. تفسیر قرآن، بخشی از شرح منظومه، بخش‌های الهیات و عرفان اشارات و مبحث نفس اسفار را از الهی قمشه‌ای استفاده کرده و شرح فصوص‌الحکم را از فاضل تونی و درس خارج فقه و اصول را از شیخ محمدتقی آملی آموخت.

پنج سال بعد در سال 1334 شمسی با تشویق شیخ محمدتقی آملی، برای تکمیل تحصیلات به حوزه علمیه قم هجرت نمود و از محضر استادانی چون حضرات آبات سید حسین بروجردی، سید محمد محقق داماد، میرزا هاشم آملی، امام خمینی و علامه طباطبایی بهره گرفت.

مدتی از درس خارج فقه آیت‌‌الله بروجردی استفاده کرد و بیش از دوازده سال در درس خارج فقه آیت‌‌الله محقّق داماد و حدود هفت سال در درس خارج اصول امام خمینی حضور یافت. وی همچنین حدود پنج سال در درس خارج میرزا هاشم آملی شرکت کرد. از همان ابتدای ورود به قم، رابطه علمی خود را با فیلسوف و مفسر قرآن، علامه سید محمدحسین طباطبایی آغاز کرد که این ارتباط تا پایان عمر وی ادامه یافت. برخی از دروسی که از او آموخت، عبارت است از: بخش‌های نفس و معاد اسفار، درس خارج اسفار، الهیّات و برهان شفا، تمهیدالقواعد، علم حدیث، تفسیر قرآن کریم، شرح اشعار حافظ، تطبیق فلسفه شرق و غرب و بررسی فلسفه‌های مادی.

عمده درس‌هایی که آیت الله جوادی آملی تدریس می‌کند نیز در همین سه موضوع است: فقه، فلسفه و تفسیر. اما تفسیر قرآن او، نه تنها در حوزه‌های علمیۀ ایران بی‌نظیر است بلکه در جهان اسلام نیز همتا ندارد.

حضرت استاد جوادی آملی، از مهر 1359 (ذی القعده 1400 هجری) درس تفسیر قرآن را آغاز کرد. سال‌های 1359 و 1360 به «تفسیر موضوعی» و «مقدمات تفسیر قرآن» گذشت. درس‌های سال 1360 با عنوان «مقدمات تفسیر قرآن»، در ابتدای جلد اول از تفسیر تسنیم به طور خلاصه منتشر شد.

از مهر 1361، دروس تفسیر ترتیبی از ابتدای قرآن و با سورۀ حمد آغاز شد و 38 جلسه به طول انجامید (هر جلسه در حدود 40 دقیقه). سپس سورۀ بقره تفسیر شد و 581 جلسه برای آن برگزار گردید و آنگاه نوبت به سوره‌های آل‌عمران، نساء و... رسید؛ به ترتیب فهرست قرآن.

از همان آغاز یعنی سال 1361 صوت جلسات، ضبط می‌شد. ضبط تصویری (ویدئویی) از سال 1363 انجام شد و تا جلسۀ آخر ادامه یافت. در این روزهای آخر که دروس حوزه‌ها و دانشگاه‌ها به دلیل کرونا تعطیل شد، استاد رضایت داد که نیمۀ پایانی از جزء 30 قرآن بدون حضور شاگردان ضبط شود. به این ترتیب، 48 جلسه باقی مانده از تفسیر قرآن، در 48 روز متوالی در اسفند 98 و فروردین 99 تصویربرداری شد. آخرین جلسه نیز روز 29 فروردین ضبط گردید.

حضرت استاد در ضمن تفسیر آیات، هر سخنی که در مورد آن آیه، قابل طرح است مطرح می‌کند. از ادب، معانی، اشتقاق، فقه، اصول، منطق، دین‌شناسی، علوم، کلام، تاریخ، عرفان، حدیث، قرائات مختلف آیه و حتی رسم الخط.

یکی از روش‌های حضرت آیت الله که به جامع الاطراف شدنِ مباحث می‌انجامد، استناد و ارجاع به حدود 30 عنوان از کتب تفسیر قرآن است. حضرت استاد در حین درس، سخن آن مفسر را نقل، و سپس نقد یا تأیید می‌کند. عمده‌ترین تفاسیر مورد بحث، عبارتند از:

تفاسیر اهل سنت: طبری (تفسیر طبری)، زمخشری (کشاف)، فخر رازی (تفسیر الکبیر)، قرطبی (الجامع)، سید محمود آلوسی (روح المعانی) و محمد عبده (المنار).

تفاسیر شیعه: علی بن ابراهیم قمی (تفسیر قمی)، عیاشی (تفسیر عیاشی)، شیخ طوسی (تبیان)، امین الاسلام طبرسی (مجمع البیان)، فیض کاشانی (صافی)، سید هاشم بحرانی (البرهان)، حویزی (نور الثقلین) و محمدحسین طباطبایی (المیزان)، جواد بلاغی (آلاء الرحمن).

حضرت استاد در ضمن تفسیر آیات، هر سخنی که در مورد آن آیه، قابل طرح است مطرح می‌کند. از ادب، معانی، اشتقاق، فقه، اصول، منطق، دین‌شناسی، علوم، کلام، تاریخ، عرفان، حدیث، قرائات مختلف آیه و حتی رسم الخط.

در این میانه مهم‌ترین تفسیر، المیزان است که متن درسی طلاب این سلسله دروس محسوب می‌شود. به عبارت دیگر، طلاب باید قبل از شروع درس، تفسیر المیزان را مرور کرده باشند؛ لااقل در خصوص آیات مورد بحث. به این ترتیب، می‌توان گفت که تفسیر آیت الله جوادی آملی، شرح‌گونه‌ای بر تفسیر شریف المیزان است؛ شرحی مبسوط که 20 جلد المیزان را به 80 مجلد تفسیر تسنیم تبدیل کرده است.

برای نمونه اگر تفسیر المیزان در آیات 116 تا 120 از سورۀ مائده، از «ادب انبیاء» بحث کرده باشد، حضرت استاد نیز این موضوع را ذیل همان آیات موکول می‌کند. البته این بدان معنا نیست که ایشان صد در صد با آراء استادشان علامه طباطبایی موافق هستند. مواردی هم وجود دارد که آراء علامه را با اقامۀ برهان، نپذیرفته و نظر خاص خودشان را مطرح کرده‌اند.

آیت‌الله جوادی آملی خود تاریخچه این درس را این گونه بازگو کرده است:

«در سال 1400 ه.ق، بعد از اینکه طبق معمول درسی که در مدرس مدرسه سعادت که مرحوم سعادت (ره) در قم ساختند، آنجا درس به پایان رسید، من تنها نشسته بودم و شرکت‌کنندگان درس رفته بودند. من هیچ فکر نمی‌کردم که در فردای آن روز چه باید شروع بکنیم! گفتیم حالا می‌رویم تصمیم می‌گیریم، دروس رایج عقلی و نقلی که آن روز داشتیم فکر بکنیم که چه کتابی را، چه درسی را، چه فقهی را، چه مثلاً اصولی را، چه کلامی را، چه علوم عقلی را شروع بکنیم! همان جا که نشسته بودم دفعتاً به ذهنم رسید که ما تفسیر را شروع بکنیم؛ نه قبلاً فکری داشتیم، نه با کسی مشورت کردیم، نه کسی به ما گفت.

البته در طی سال‌ها و مذاکرات مسئله اینکه تفسیر باید رایج بشود، تفسیر باید گفته بشود در ذهن خیلی‌ها هست، اما آن روز نه من سابقه‌ام بود نه کسی به من گفت، نه کسی پیشنهاد داد. در آن روز به ذهن ما آمد که تفسیر را شروع بکنیم. خدای سبحان این را در ذهن ما القا کرد ما در همان مدرس مدرسه مرحوم سعادت آملی شروع کردیم. طولی نکشید که جمعیت بیش از وسعت آن مدرس بود، رفتیم مهدیه مرحوم آقای اسلامی (ره)، طولی نکشید که آنجا هم کافی نبود، رفتیم مسجد محمدیه، طولی نکشید که مسجد محمدیه هم کافی نبود در کوتاه‌ترین مدت ما از مدرس مدرسه سعادت به مسجد اعظم ـ ساخته آیت الله العظمی بروجردی (قدّس الله نفسه الزکیة) ـ منتقل شدیم. الآن که روز جمعه بیست و سوم شعبان المعظم 1441 ه.ق است تقریباً چهل سال این تفسیر طول کشید. تمام ساعاتش، تمام لحظاتش، تمام دقایقش، تمام سورش، تمام آیاتش، تمام کلماتش، تمام حروفش، تمام حرکاتش، تمام تنوین و رفع و ضمّ و نصبش، تمام فتح و ضمّ و کسرش، تمام تشدیدش، همه اینها به عنایت الهی بود؛ «مَا بِنَا مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنْک‏»، «لَا صُنْعَ لِی وَ لَا لِغَیْرِی فِی إِحْسَانٍ مِنْکَ» این نعمت فقط در کنار مائده او و مأدبه او که مائده او و مأدبه او به صورت قرآن و عترت طاهرین (علیهم افضل صلوات المصلین) که قرآن ناطق‌اند عِدل قرآن کریم‌اند به برکت اینها است. این نه تعارف است، نه مدح‌گویی است، نه ثناخوانی است، اظهار عجز صادقانه است که از اوست و لاغیر!»